Categorieën
Opinie

Besparingen die zogezegd investeringen zijn

De goednieuwsshow wordt stilaan beledigend

8500 stemmen uit de zorg, welzijn en cultuursector lieten gisteren van zich horen op een betoging tegen het besparingsbeleid van de Vlaamse overheid. Regen noch Corona hield hen tegen. De Vlaamse regering blijft het signaal ondertussen negeren. Meer nog, eigenlijk moeten we deze besparingen helemaal niet erg vinden. Want in de komende vijf jaar wordt er zelfs geïnvesteerd in zorg en welzijn. Laten we dus vooral niet panikeren, maar gewoon geloven in hocus pocus.

Een tweet die alles goed maakt

Op de Twitteraccount van minister Beke stond als reactie op de betoging het volgende te lezen: “Mijn respect voor de handen die elke dag zorg dragen voor anderen. Jullie vraag naar extra hulp is terecht. De komende jaren creëren we 13000 extra banen in de sector. Ik reik de hand aan werkgevers en werknemers om samen mensen te vinden om die jobs in te vullen.” 

Sim sala bim! Besparingen zijn investeringen geworden. Hoera! 

Laten we het vooral niet over de realiteit hebben, lijkt het politieke motto. We toveren de besparingen om in iets goeds en intussen negeren we de alarmbellen van een massa mensen die rechtstreeks geconfronteerd worden met de impact, die zich hier en nu afspeelt. Die goednieuwsshow begint stilaan beledigend te worden. Worden wij echt verwacht dit te geloven?

Newsflash: deze besparingen zijn niet de eerste

Iets wat nu niet meer aan bod komt – maar wat wij niet vergeten zijn – is het feit dat er al jaren bespaard wordt in deze sectoren, en dat dit de zoveelste bittere pil is die we moet slikken. Er is de laatste tien jaar geen indexering meer geweest van de werkingsmiddelen. Ook onder de vorige minister, Jo Vandeurzen, werden in 2014 besparingen doorgevoerd. En ook toen werd tegelijk de boodschap gegeven dat er geïnvesteerd werd. Jo Vandeurzen gaf echter wél oprecht toe dat de besparing voelbaar zou zijn. 

It’s not all about the money

Minder middelen is helaas niet het enige waar de sector al jaren mee geconfronteerd wordt. Een eindeloze stroom aan veranderingen zorgt evengoed voor toenemende druk. Enerzijds zijn er maatschappelijke evoluties die voor extra uitdagingen zorgen. Vermarkting, vermaatschappelijking van de zorg, vergrijzing, … om er maar enkele te noemen. 

Anderzijds werden we geconfronteerd met ingrijpende fusierondes, nieuwe financieringssystemen, vergaande registratie en administratie, … Verandering is uiteraard niet negatief, maar ook dat vraagt energie en inzet. 

Deze veranderingen vallen niet onder de definitie besparing, en worden daarom proper uit dit debat gehouden omdat het zogezegd niets met elkaar te maken heeft. Voor de 8500 mensen die op straat kwamen, en heel wat anderen die niet betoogden, hangt dit echter allemaal samen. Zij zijn degenen die dit allemaal tegelijk moeten verwerken en onder steeds meer druk komen te staan. Zij zijn degenen die moeten uitleggen aan mensen waarom ze op een wachtlijst gezet worden. Waarom die wachtlijst langer wordt. Geen enkele rekensom van een broekzak-vestzakoperatie kan dit uitgelegd krijgen.

Overhead: de discussie boven uw hoofd

Dan is er nog de discussie rond overhead. Misschien gebruikt men bewust die vage term om te zorgen dat het gesprek zo ver mogelijk boven jouw hoofd plaatsvindt. Daardoor vraag je je af welke mensen dan in dat ‘hoofd daarboven’ zitten en wat ze daar dan uitspoken, aangezien ze blijkbaar overbodig zijn? Gaan we er dieper op in, dan goochelt de overheid graag met wat cijfers en percentages die eigenlijk niets zeggen. 

Dat elke organisatie kritisch kijkt naar uitgaven voor management, administratie en logistiek is een terechte verwachting. Maar zelfs al zouden we er effectief geraken met enkel daar te snoeien (wat niet mogelijk is): het is een fabel dat dit niet raakt op het terrein. 

Bovendien is het een ontzettend onrespectvolle boodschap. Alsof al het werk van structuren en ondersteunende diensten zomaar geschrapt kan worden. ‘Laat het geld naar de basis vloeien’ is een argument dat regelmatig opduikt. Tegelijk verzuipt die basiswerker steeds meer in registratie, administratie en andere verplichtingen. Snoeien in structuren en ondersteuning wil zeggen dat die basiswerker nog meer druk op zijn schouders krijgt. Het wil uiteindelijk zeggen dat er minder tijd is om mensen te helpen. Onrechtstreeks raken is ook raken.

Investeren is nú nodig

Verschillende alarmsignalen geven aan dat het er niet gemakkelijker op wordt. Er zijn in veel organisaties problematisch lange wachtlijsten. Hoe langer iemand moet wachten, hoe groter de kans op escalatie en hoe intensiever de zorg of hulp. Tussen 2020 en 2040 zullen er bovendien 60% 85-plussers bijkomen. Het aantal burn-outs in de zorg- en welzijnssector ligt nu al hoog. En zo kunnen we nog even doorgaan. 

Wij kunnen onmogelijk applaudisseren bij de aankondiging van ‘investeringen’, als daar eerst nog een rondje besparen aan vooraf gaat. Alsof er de luxe is om te wachten. Alsof de situatie intussen niet verder verergert. Alsof die investeringen dan uiteindelijk niet gewoon zullen dienen om de escalerende schade die intussen gemaakt werd te compenseren. 

Politiek gekibbel kabbelt voort

Intussen aanschouwen we verder het gebrek aan ernstig inhoudelijk politiek debat hierover, maar mogen we in de commissie welzijn wel genieten van lacherige spelletjes tussen politieke strekkingen over het wagenpark van de minister. Kibbel en kabbel rustig voort. Wij wachten ondertussen af. Want we moeten ons geen zorgen maken. Dat vertellen we intussen dan ook aan onze cliënten terwijl we hen op steeds langere wachtlijsten plaatsen?

Dit artikel verscheen ook op DeWereldMorgen.be.

Categorieën
Opinie

“Wat jullie ministers bindt is duidelijk: vervreemding van de praktijk van alledag.”

Geschreven door Pascal Debruyne, een man met 15 jaar verbondenheid met het jeugdwerk, opbouwwerk en integratiewerk.

Beste Minister Beke, beste Minister Somers en beste minister Crevits,

I call your bluff! 

Vandaag staat het antwoordapparaat aan bij de CAW’s. Ze verliezen een 70tal mensen overheen Vlaanderen. Opnieuw basisdienstverlening die verdwijnt. Nadat men maait in de omkadering van sociaal werk door de besparingen van 1 miljoen euro bij SAM vzw, maait men ook een deel van het basiswerk weg. 

➡️ Besparingen

Het zijn niet de enige besparingen die een hindernis zijn voor integratie en sociale mobiliteit. De dossierlast van trajectbegeleiders werd opgedreven tot meer dan 200 cliënten bij het Agentschap inburgering en integratie. Bestaande berekeningen stellen dat je rond de 115 moet zitten om degelijke en kwalitatieve begeleiding te doen van nieuwkomers. 

Samen met de VDAB die opnieuw moet besparen. In vergelijking met ons land hebben arbeidsbemiddelaars een torenhoge dossierlast. Zeker waar dat gaat over begeleiding van kwetsbare profielen, is er nood aan meer “1 op 1”-begeleiding. Ook daar werd er al bespaard op omkadering en werden taalcoaches wegbespaard. Naast het diversiteitsbeleid (EAD) dat overging in de KMO portefeuille die nu wordt wegbespaard. Geen ondersteuning voor integratie op de werkvloer meer. 

➡️ Efficiëntieoefeningen 

Maar zoals overal klinkt het dat efficiëntie-oefeningen alles zullen oplossen. En tussen deze diensten zogenaamde samenwerkingsprotocollen opzetten. 

Alsof samenwerking op papier geen mensen in de praktijk vraagt? Op de eerstelijn, vooral maar ook voor de omkadering van die praktijkwerkers. Hoeveel efficiëntie kan je nog boeken in Vlaanderen waar ongeveer alles gefusioneerd is en men alle kleine werkingen in het keurslijf van grote fusies drukte doorheen de laatste legislaturen? Brabbelen over efficiëntie is een ontkenning van de geschiedenis en organisatiepraktijken de laatste decennia. 

➡️ Vervreemding 

Wat jullie ministers bindt is duidelijk: vervreemding van de praktijk van alledag. Aliënatie van de uitdagingen van kwetsbare mensen en zeker mensen met migratieroots. Bovenop het geloof dat buddies alles gaan oplossen. 

Want alledrie pochen jullie met buddies als een soort mana dat uit de hemel valt. En alle basisdienstverlening zal oplossen. Het is eerlijk gezegd wrang. Wrang dat goedbedoelende mensen die vrijwillig aan de slag gaan aan de basis alles gaan oplossen. 

Niet dat ik tegen buddies ben: ik doe maandelijks intervisie bij buddies die mensen naar werk begeleiden. Maar denken dat buddies, mentoren, vrijwillige jobcoaches en een professionele vriend alles gaan oplossen is de meest cynische vorm van vermaatschappelijking die je je kunt inbeelden. 

➡️ Daal eens af naar de praktijk 

Beste ministers, jullie zijn volksvertegenwoordigers. Maar een deel van dat volk heeft ondersteuning nodig, in de praktijk. En die praktijkwerkers aan de basis hebben omkadering en steun nodig. Steun die jullie blijkbaar niet begrijpen. Daal aub eens af naar de samenleving, waar een deel van “het volk” vervreemd is, van de politiek en leeft in de marges van die samenleving. Elke dag hebben we daar hysterische debatten over. Enkel over deviant gedrag en vervreemding, over een gebrek aan integratie. Maar nooit over “het waarom” daarvan. 

Waarom? Omdat er al legislaturen lang een beleid wordt gevoerd dat zich op grote afstand bevindt van de reële praktijk. Een praktijk die jullie vandaag weer ondergraven met besparingen. En met antwoorden die zo weinig mogelijk kosten, en dus zo weinig mogelijk structurele antwoord geven op de reële noden onderaan de ladder. 

➡️ Laat ons elkaar geen Liesbeth noemen

Laat ons elkaar geen Liesbeth noemen (alleen al omdat een deel van de integratiesector en de sector van armoedebestrijding daar nog trauma’s aan overhield): dit is een keuze om duizenden en duizenden hulpvragen te negeren en structureel sociaal werk naar de annalen van de geschiedenis te verwijzen. 

Ook de structuur die een fundament vormt voor de vele vrijwilligers waarmee al die organisaties nu al werken. Wat zou moeten doen nadenken over de valse tegenstellingen tussen structurele ondersteuning en eerstelijnswerk. Organisaties die promoten dat je geen structurele ingrepen en dus structureel sociaal werk nodig hebt (“geef armen geen rotte Frank”) en alles oplost met buddies en sociale netwerken maken mensen iets wijs, wat niet door onderzoek onderstut wordt. 

➡️ I call your bluff 

Beste ministers, jullie pleidooi voor gratis begeleiding door vrijwillige buddies en verdere afbouw van basiswerk en structurele omkadering is gewoon bluf. Dat soort vermaatschappelijking van de zorg is geen “manna” maar eerder een valse mantra. En sorry voor mijn taal,….maar na 15 jaar verbondenheid met het jeugdwerk, opbouwwerk en integratiewerk: “I call your bluff!”. Zeker als jullie blijven praten over rechten en plichten, die steeds meer verschuift naar de mensen die jullie in de kou laten staan.