Categorieën
Inzending

“Soms moet een makelaar in oplossingen geduld hebben”

In maart trok Rita L’Enfant de deur achter zich dicht na een carrière van meer dan 40 jaar bij Samenlevingsopbouw. Sinds dat pensioen heeft ze haar handen vol als voorzitter van het Schaarbeekse gemeenschapscentrum De Kriekelaar. Toch neemt ze even de tijd voor een gesprek over hoe Samenlevingsopbouw al decennialang werkt aan oplossingen voor maatschappelijke problemen.

Samenlevingsopbouw is vandaag een ‘makelaar in oplossingen’. Is dat nieuw?
Rita: Hoegenaamd niet. We zijn altijd al bezig geweest met sociale innovatie en sociaal ondernemerschap. Alleen heette dat toen nog niet zo.

Kan je daar een voorbeeld van geven?
Rita: Er zijn er zo veel. Zo stond Samenlevingsopbouw dertig jaar geleden al mee aan de wieg van de Belbus en de Sociale Verhuurkantoren. Maar ook op het vlak van werk zochten we steeds naar vernieuwende oplossingen. Ik denk aan de werklozenwerkingen in de jaren 80 en later de initiatie van allerhande opleidings- en tewerkstellingsprojecten.

In gesprek gaan
Sinds jaar en dag werkt Samenlevingsopbouw van onderuit aan oplossingen. Kunnen onze opbouwwerkers lokaal voor elk maatschappelijk probleem worden ingeschakeld?
Rita: Het is niet zo dat wanneer er zich in een gemeente een probleem voordoet, het bestuur maar naar Samenlevingsopbouw moet bellen voor een oplossing. Zo makkelijk is het niet. Je hebt politici nodig die bereid zijn om zich minstens voor een deel in onze visie in te schrijven.

Is dat moeilijker dan vroeger?
Rita: Nee, ik weiger te geloven dat het vroeger beter was. Samenlevingsopbouw heeft altijd en overal het debat moeten aangaan. Toegegeven, in een aantal gemeentes staan de extreme meningen vandaag sterker dan vroeger. Maar in veel lokale besturen zitten gelukkig mensen die het goed voor hebben. Het is onze taak om met hen in gesprek te gaan.

Kringloopwinkels
Hoe doe je dat?
Rita: Een gedegen voorbereiding is alles. Ik geef een voorbeeld uit de oude doos. De uitbouw van kringloopwinkels in West-Vlaanderen is een idee van Samenlevingsopbouw uit het begin van de jaren 80. Je had er toen een opbouwwerker met uitstekend strategisch inzicht. Eerst heeft hij een platform gevormd met een aantal gelijkgezinde organisaties. Ze hebben onder elkaar uitgeklaard wat ze wilden, waar ze op wilden toegeven en waarop niet.

En daarna?
Rita: Vervolgens zijn ze bij verschillende OCMW’s en intercommunales gaan aankloppen voor middelen. Dat waren bijzonder harde onderhandelingen waarvoor de nodige argumentatie en diplomatie aan de dag gelegd moesten worden. Daar is toen zwaar op gesakkerd, maar uiteindelijk lagen de resultaten er wel. Een duurzame oplossing – toen al! – voor mensen die ver van de arbeidsmarkt verwijderd zijn.

Hal 5
En dat kan vandaag nog steeds?
Rita: Maar natuurlijk. Neem Hal 5 in Leuven. Dat was een leegstaande spoorweghal, een stadskanker. Samenlevingsopbouw Riso Vlaams Brabant heeft als één van de partners ervoor gezorgd dat dit nu één van de hotspots in Leuven is.  Riso verzorgt er een solidaire buurtwinkel waar mensen in een kwetsbare positie tegen een lagere prijs inkopen kunnen doen. Dat was voor de andere organisaties, die zich meer op gegoede bezoekers wilden richten, niet evident. Maar doordat Samenlevingsopbouw goed voorbereid aan tafel kwam, is Hal 5 ook voor mensen in een kwetsbare positie een succesverhaal.

Is er dan geen verschil met vroeger?
Rita: Toch wel. Bij zulke onderhandelingen moet er soms wat druk gezet worden. Vroeger haalden wij dan een laken uit de kast, schilderden daar onze leuzen op, en gingen de straat op. We trokken daarmee gegarandeerd persaandacht. Dat is vandaag niet meer het geval. De tenen van de politiek zijn soms ook langer. De druk op politici is veel groter. Ze worden veel sneller afgerekend door media en publiek. Dat bemoeilijkt het werk voor Samenlevingsopbouw toch wel.


Energie en Armoede
Hoe ga je daarmee om?
Rita: Onze grote troef is dat we met kennis van zaken spreken. Doordat opbouwwerkers dag in dag uit met mensen in een kwetsbare positie werken, weten ze als geen ander wat de problemen zijn. Politici hebben daar vandaag geen idee van. Vroeg of laat hebben ze die expertise nodig om tot oplossingen te komen in hun stad of gemeente. Door daarop in te speken, kan Samenlevingsopbouw zijn invloed vergroten.

Dat is werk van lange termijn
Rita: Kijk naar de resultaten van de collega’s van Energie en Armoede. Zij zijn erin geslaagd om energiearmoede op de agenda te krijgen. Politici en energieleveranciers wisten zelfs niet dat dit bestond. Maar door hun enorme dossierkennis hebben de opbouwwerkers een complete mentaliteitsverandering gerealiseerd. Daardoor staan zelfs de grote spelers in de energiesector vandaag open voor hun oplossingen. Dat is niet van dag op dag gebeurd. Soms moet een makelaar in oplossingen geduld hebben.

Interview met dank aan SAM vzw, steunpunt Mens en Samenleving